Oto kolejne podbite przez nas
królestwo – rośliny!
Po grzybach to drugie królestwo, którego obecność codziennie, gołym okiem, dostrzegamy wokół nas. Spotykamy je wszędzie: rosną w ogrodzie, parkach i na miejskich trawnikach. W kwiaciarniach kupujemy kwiaty, a na targowisku warzywa i owoce. Z włókien roślin, np. bawełny czy lnu, zrobione są nasze ubrania. Rośliny rosną także w doniczkach w naszych domach.
Królestwo roślin wykazuje się
niesamowitą różnorodnością – obok mikroskopijnych glonów mamy ogromne drzewa.
Dzielimy je na rośliny „niższe” – nie kwitnące oraz „wyższe” – kwitnące i
określenia te nie mają nic wspólnego z faktyczną wielkością rośliny. W
pierwszej grupie znajdą się glony, mchy, widłaki, skrzypy i paprotniki. W
drugiej będą wszystkie rośliny kwitnące i wytwarzające nasiona – drzewa,
krzewy, kwiaty…
Przedstawiciele grupy pierwszej - rośliny "niższe"
Grupa roślin "wyższych"
Aby dobrze zagłębić się w temat wybraliśmy
się na wycieczkę do ogrodu botanicznego w warszawskich Łazienkach. Spędziliśmy
tam sporo czasu wyszukując różne ciekawe okazy roślin. Dodatkowym punktem
interesującym były zagadki umieszczone w różnych zakątkach ogrodu.
W czasie spaceru staraliśmy się
znaleźć różne rodzaje roślin nago i okryto nasiennych. Wyszukiwaliśmy także
glony, paprotniki i mchy.
Jako bonus powstał
foto-botaniczny rebus.
Kategoria: przysłowie. Zgadniecie jaka jest odpowiedź?
Budowa
Rośliny to organizmy, u których
wyróżniamy strukturę tkankową. Komórki roślinne przybierają różne kształty,
zależnie od funkcji, którą pełnią.
Różne rośliny mają różne
rozmiary, kształty i wygląd, jednak ich budowa jest podobna. Naszym oczom
ukazuje się zwykle jedynie pęd, czyli nadziemna część rośliny. Typowa roślina
składa się z korzeni, łodygi, liści i kwiatów. Kwiaty mogą przekształcić się w
owoc zawierający nasiona.
Budowa przykładowej rośliny
narysowanej przez nas:
Korzenie dostarczają
roślinom z gleby wodę i sole mineralne, utrzymują je w podłożu,
a czasem także gromadzą substancje zapasowe (np. u marchwi). Rosną
w głąb gleby, tworząc liczne odnogi. Dzięki temu zwiększa się
powierzchnia, przez którą jest wchłaniana woda.
Łodyga stanowi rusztowanie rośliny i łączy jej części. Z korzenia do liści przewodzi wodę i sole mineralne, a w przeciwną stronę – substancje odżywcze powstałe w procesie fotosyntezy. Łodygi czasem służą także do gromadzenia substancji zapasowych. W zależności od budowy pędu rośliny dzieli się na zielne (u których łodyga jest zielona i niezdrewniała), drzewa (u których istnieje jedna, zdrewniała łodyga) i krzewy (u których z korzenia wyrasta wiele zdrewniałych łodyg lub jedna, ale rozgałęziająca się tuż nad ziemią).
Liście są
przystosowane do przeprowadzania fotosyntezy. U niektórych roślin liście
przekształciły się w igły lub ciernie; mogą także gromadzić pokarm (np.
u cebuli).
Najważniejszą funkcją kwiatów jest
wytwarzanie owoców i nasion. Kwiat składa się zwykle z kielicha,
korony, pręcików i słupka. Wszystkie te elementy są osadzone na dnie
kwiatowym.
- Kielich składa się z działek kielicha.
Są one najczęściej zielone, a ich głównym zadaniem jest ochrona
delikatnych pąków kwiatowych.
- Korona zbudowana jest z płatków.
U roślin owadopylnych ich funkcją jest wabienie zwierząt
zdolnych do zapylenia, czyli przeniesienia pyłku z pręcików na
szczyt słupka. U roślin zapylanych przez wiatr,
czyli wiatropylnych, płatki korony są zwykle niewielkie
i zielone.
- Słupek i pręciki umożliwiają
roślinom rozmnażanie. Pręciki wytwarzają pyłek, który następnie jest
przenoszony na słupki innych kwiatów. Tak dochodzi do zapylenia.Po zapyleniu w słupku zachodzą liczne zmiany prowadzące do powstania owoców, w których znajdują się nasiona. Owoce mają za zadanie rozsianie nasion. Często są słodkie i pożywne, dzięki czemu wabią zwierzęta. Zwierzęta po strawieniu owoców wydalają nasiona wraz z odchodami. Niektóre owoce wytwarzają wypustki, za pomocą których przyczepiają się do piór lub włosów.
Czas przejść do praktyki!
Zadanie 1
Hodowla fasoli.
Każdy z Was pewnie kiedyś hodował
w słoiku fasolę. My także spróbowaliśmy. Każdy dostał swój słoik i ziarenko i
doglądał rosnącą fasolkę przez kilka dni.
Wiosną już hodowaliśmy cebulki i inne roślinki z nasion. Tym razem skupiliśmy się na obserwacji rozwoju i korzeni i łodygi. Obserwacje każdy zaznaczał oraz/lub rysował na przygotowanych kartach.
Fasolki urosły pięknie, z wyjątkiem jednej, której złamał się kiełkujący korzeń . Tym samym karta obserwacyjna syna zakończyła się 4 dnia. Pozostałe fasolki rosną nadal i właśnie będą kwitły.
Hodując roślinę, można poznać
jej cykl życiowy (wszystkie przemiany zachodzące w roślinie od
nasionka aż do wytworzenia kolejnych nasion).
1. Roślina
rozwija się z nasion – mówimy, że kiełkuje. Początkowo nasiona
leżą w ziemi, a potem – jeśli mają odpowiednie warunki, np. dostęp do
wody i odpowiedniej ilości ciepła – zaczynają kiełkować.
2. Przez
pewien czas roślina zwiększa swoje rozmiary.
3. Roślina
zaczyna wydawać kwiaty.
4. Kwiaty
przekształcają się w owoce.
5. Owoce/nasiona
przenoszone przez wiatr, wodę, zwierzęta i ludzi znajdują nowe miejsca do
kiełkowania.
Ze względu na długość cyklu
życiowego rośliny dzielimy na jednoroczne (kiełkują i kwitną i wydają owoce w
tym samym roku – np. aksamitki. Do kolejnego roku przetrwają tylko nasiona),
dwuletnie (w jednym roku zbierają zapasy w korzeniu a kwitną i wydają nasiona w
kolejnym roku – np. marchew) oraz wieloletnie (kiełkują i rosną przez kilka
lat, osiągają dojrzałość i kwitną i owocują co roku przez wiele lat – np. dąb
szypułkowy)
Zrobiliśmy jeszcze jedną grę - zadanie. Do zwykłego zbierania roślinek wprowadziłam element rywalizacji.
Zrobiliśmy jeszcze jedną grę - zadanie. Do zwykłego zbierania roślinek wprowadziłam element rywalizacji.
Zadanie 2
Zielnik i kolekcja nasion.
Każdy dostał za zadanie zebranie
10 nasion i 10 roślin. Znacie grę w państwa-miasta? U nas tak samo były
punktowane znaleziska. Za taki, którego nikt inny nie miał – 10 pkt. Za
powtarzający się 5 pkt i brak – 0 pkt. Dodatkowe punkty były za samodzielną
identyfikację okazów (5pkt za każdy okaz). Zwycięzca podpisywał się jako
pierwszy z autorów naszego zielniko - nasiennika 😉
A oto i on - niektóre elementy dzieci dorysowały:
Poniżej kilka przykładowych kart:
Na tym zakończyliśmy temat roślin, choć w planach była jeszcze budowa komórki roślinnej. Zdecydowałam jednak, że tym razem temat zgłębimy gołym okiem, bez mikroskopu.
Dziękuję, że dotarliście tutaj! Zapraszam do czytania poprzednich i kolejnych wpisów!
Post powstał dzięki twórczyni
projektu „Królestwo”, Ilonie z bloga Kreatywnym Okiem. To ona zachęciła nas do
odkrywania królestw organizmów żywych.